Biến trở là gì? Mặc dù là một thiết bị được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống nhưng không phải ai cũng biết và hiểu rõ. Ký hiệu, phân loại, cấu tạo và ứng dụng ra sao trong đời sống? Những thắc mắc này sẽ được Hợp lực MEP giải đáp qua bài viết dưới đây.
Mục Lục Nhà Cấp 4
Khái niệm biến trở là gì?
Trước tiên, hãy cùng dò xem chi tiết biến trở là gì? Đây là thiết bị có điện trở thuần biến đổi được theo nhu cầu của người dùng. Chúng có thể được sử dụng trong mạch điện với tác dụng thực hiện sự điều chỉnh các hoạt động của mạch.
Người dùng có thể thay đổi điện trở của thiết bị bằng việc thay đổi chiều dài dây dẫn. Hoặc có thể áp dụng những tác động khác như: ánh sáng, nhiệt độ hoặc bức xạ điện từ…
Hay nói cách khác, ngoài việc điện trở có giá trị không thể thay đổi thì cũng có một số loại điện trở có giá trị thay đổi được. Đó được gọi là biến trở.
Ký hiệu của biến trở là gì?
Bên cạnh khái niệm biến trở là gì, ký hiệu biến trở bạn cũng cần phải nắm rõ. Bởi khi đọc sơ đồ mạch điện, để dễ dàng xem xét thì mỗi thiết bị sẽ được ký hiệu với những ký hiệu riêng. Bởi đó sẽ giúp mô tả được điện vị trí đó thuộc thiết bị và linh kiện nào.
Khi thống nhất chung một ký hiệu theo đúng 1 tiêu chuẩn sẽ hỗ trợ tốt cho việc thiết kế, nghiên cứu. Biến trở có đơn vị đo là ohm (Ω), được đặt theo tên của nhà vật lý học người Đức Georg Simon Ohm.
Cấu tạo của biến trở
Ngoài việc hiểu rõ biến trở là gì, người dùng cũng cần phải nắm rõ về cấu tạo của biến trở. Bản chất biến trở là một thiết bị được tạo nên từ nhiều bộ phận chứ không phải là một thiết bị riêng lẻ.
Về cơ bản thì cấu tạo biến trở gồm có các bộ phận chính như sau:
- Một con chạy hoặc chân chạy với khả năng chạy dọc cuộn dây nhằm làm thay đổi giá trị của trở kháng.
- Phần cuộn dây được làm bằng hợp kim với điện trở suất lớn.
- Phần chân ngõ ra gồm có 3 cực, các cực đều được làm hoàn toàn bằng kim loại. 2 cực sẽ được cố định tại 1 đầu của điện trở, được gọi là cần gạt. Nó sẽ nằm ở trên dải dây điện trở, quyết định giá trị của biến trở.
- Phần dây cuốn được làm bằng chất liệu Nichrome bởi độ cách điện cao của nó. Nhưng độ phân giải điện nhiên liệu của loại dây này chưa thật sự tốt.
Biến trở có những loại nào?
Trong thực tế cũng có các loại biến trở khác nhau. Nên khi hiểu về biến trở là gì, thì cũng nên hiểu rõ về các loại này. Hiện nay, có 4 loại biến trở chính, mỗi loại sẽ có những giá trị khác nhau tùy vào mục đích sử dụng. Đó là:
Biến trở con chạy
Cấu tạo của biến trở con chạy gồm có lõi hình trị, 1 sợi dây kim loại, 1 con chạy. Phần lõi hình trụ dài làm bằng sứ, 1 dây kim loại quấn quanh nó cùng với một con chạy. Sợi dây kim loại này cũng thường được làm bằng nicrom hoặc niken có điện trở suất lớn.
Khi con chạy bắt đầu trượt dọc theo cuộn dây, nó sẽ làm thay đổi số vòng của dây dẫn. Lúc này giá trị của biến trở sẽ được thay đổi.
Biến trở tay quay
Loại biến trở này được vận hành bằng cách quay tay vặn với cấu tạo khá đơn giản, gồm có 1 vòng xoắn, 1 cuộn dây dẫn gắn trên tay quay. Khi quay, vòng xoắn sẽ xoay và thay đổi độ dài đoạn dây điện trên đó. Từ đó sẽ làm thay đổi giá trị trở kháng của biến trở.
Loại biến trở này thường được ứng dụng trong việc điều khiển đèn chiếu sáng, điều khiển động cơ…
Biến trở than
Biến trở than là loại biến trở được dùng để giảm điện áp hoặc tăng dòng điện trong mạch điện. Cấu trúc của nó gồm có 1 lõi từ được bọc bởi những lá thép thanh song song với nhau.
Khi có dòng điện đi qua, các lá thép thanh sẽ cung cấp trở kháng cho dòng điện. Như vậy sẽ làm giảm điện áp hoặc tăng dòng điện trong mạch. Ứng dụng của nó thường trong các máy biến áp, lưới điện, mạch hàn, động cơ điện…
Biến trở dây cuốn
Đây chính là loại biến trở được làm bằng cách cuốn dây dẫn xung quanh lõi không dây dẫn điện. Phần này thường là làm bằng sứ, gốm hoặc nhựa. Loại biến trở này thường được dùng trong những mạch điện tần số thấp.
Ứng dụng của biến trở này thường là dùng trong nguồn điện, điều khiển tốc độ motor, đèn chiếu sáng… Biến trở dây cuốn có thể được dùng để giảm điện áo hoặc tăng dòng điện trong mạch. Nhưng nó cũng có 1 nhược điểm là phát sinh nhiều nhiễu điện từ, nên cần phải được bảo vệ bằng các bộ lọc nhiễu.
Công dụng của biến trở trong đời sống
Hiện nay, biến trở vẫn được biết là một thành phần quan trọng ở trong nhiều mạch điện tử. Nó cũng có nhiều ứng dụng khác nhau trong cuộc sống hiện đại, gồm có:
- Hỗ trợ điều chỉnh độ sáng của đèn chiếu sáng, giúp người dùng có thể điều chỉnh được độ sáng cho thích hợp với nhu cầu của mình.
- Biến trở được dùng để tăng giảm âm lượng của loa, người dùng có thể điều chỉnh âm lượng phù hợp theo ý muốn.
- Trong các mạch điều khiển tốc độ động cơ, biến trở được dùng để điều chỉnh tốc độ của động cơ, người dùng có thể điều chỉnh tốc độ thích hợp theo yêu cầu.
- Trong các mạch điều khiển nhiệt độ, biến trở được dùng để điều chỉnh nhiệt độ cho các thiết bị điện tử, giúp chúng hoạt động an toàn, ổn định hơn.
- Ứng dụng trong những mạch khuếch đại tín hiệu nhằm điều chỉnh độ lớn của tín hiệu.
- Ứng dụng trong các mạch lọc tín hiệu nhằm tạo ra những mạch lọc tần số thấp hoặc cao.
Hy vọng những thông tin trên của Hợp lực MEP sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn biến trở là gì và những thông tin xung quanh.
